Turystyczny Łowicz

Czy wiesz, że ... ?

Nazwa miasta Łowicz

Nazwa miasta Łowicz wywodzi się od nazewnictwa dawnej osady łowieckiej, skąd książęta mazowieccy wyruszali na polowania tzw. „łowy” w okoliczną puszczę. W dogodnym miejscu, nad rzeką Bzurą, książęta mazowieccy zbudowali zamek, przy którym rozwinęła się osada łowiecka. Jak głosi tablica, umieszczona pod chórem w kolegiacie, w 1100 roku książęta mazowieccy wznieśli w osadzie kościół. Obecnie - Bazylika Katedralna.

Aleja Gwiozd Łowickich

W Łowiczu powstała niepowtarzalna i jedyna w sowim rodzaju Aleja „Gwiozd”. W centralnym punkcie miasta placu Stary Rynek wmurowane zostały tablice ze szkła hartowanego z wycinanką łowicką „gwiozdą” dla najwybitniejszych ludzi kultury ludowej.

Uroczystość odsłonięcia pierwszych „Gwiozd” odbyła się w niedzielę 12 czerwca 2011 roku o godz.17.30. W taki sposób Łowicz honoruje wyjątkową działalność twórców ludowych propagujących sztukę ludową i pielęgnujących regionalne dziedzictwo kulturowe. Swoje gwiazdy mają aktorzy, muzycy, filmowcy, sportowcy, ludzie filmu kina i kultury, nadszedł czas, aby swoje gwiazdy mieli również twórcy ludowi. Powstająca Aleja Gwiozd staje się główną atrakcją dla przyjezdnych turystów gdzie każdy będzie mógł podziwiać wytwór rękodzielniczy w postaci wycinanek łowickich.

„Gwiozda Łowicko”
Uwzględniając rolę i znaczenie twórców ludowych dla lokalnego środowiska i upowszechniania dziedzictwa kulturowego, Rada Miejska w Łowiczu na wniosek Burmistrza Miasta Łowicza Krzysztofa Jana Kalińskiego, Uchwałą nr LXI/481/2010 z dnia 15 lipca 2010 roku z późniejszymi zmianami ustanowiła przyznawanie dorocznej nagrody „Gwiozda Łowicko” (Dz. Urz. Woj. Łódź. Nr 253, poz. 2063 z dn. 2 września 2010 r.).

„Gwiozda Łowicko” przyznawana jest co roku, po dwie w dwóch kategorii: twórczości ludowej oraz upowszechniania i ochrony dóbr kultury ludowej. Twórcy ludowi uhonorowani będą za szczególne osiągnięcia m.in. w dziedzinach: rzeźby, rzeźby w glinie, koronkarstwa, malarstwa, garncarstwa, kowalstwa, tkactwa, hafciarstwa, plecionkarstwa, zabawki ludowej, plastyki obrzędowej (malowanie jaj i artystycznych elementów drewnianych, wykonywanie kwiatów z bibuły), plastyki zdobniczej, wycinankarstwa, snycerstwa, ludwisarstwa, tańca i muzyki.

Prezentowane na hartowanym szkle „Gwiozdy Łowickie” wykonały twórczynie ludowe: Danuta Wojda z Łowicza w latach 2011 -2013, w 2014 roku Helena Miazek zaś w 2015 roku Maria Stachnal.

„Gwiozda” to jeden z trzech typów łowickiej wycinanki, obok „kodry” i „tasiemki”, element dawnego wyposażenia wnętrz. Jej historia sięga II połowy XIX wieku, kiedy to wycinankami zaczęto dekorować wnętrza izb chałup mieszkańców dawnego Księstwa Łowickiego, umieszczając gwiozdy na belkach stropowych oraz jako zwieńczenie „tasiemek” wieszanych na ścianach.

Gwiozda to wycinaka okrągła, często z brzegami nieregularnymi, np. w formie drobnych ząbków. Jej dekorację stanowiły symetryczne elementy roślinne oraz zwierzęce (np. popularny regionie łowickim kogut). Od lat 20. XX w. powstają gwiozdy tzw. ażurowe, wykonywane dla odbiorcy miejskiego, nie będące elementem wyposażenia wnętrz. W ażurowych kołach, również z dekoracją symetryczną, obok pojedynczych, pojawiają się zwielokrotnione motywy roślin (kwiaty, przede wszystkim róże) i zwierząt (koguty, pawie).

Obecnie „gwiozda”, podobnie jak pozostałe rodzaje wycinanek nie pełni funkcji użytkowej. Jest popularną pamiątką kojarzoną z regionem łowickim, chętnie nabywaną przez turystów. Gwiozdy ażurowe wykonywane są przez niemal wszystkie działające wycinankarki. W wycinankach tych, będących prawdziwymi dziełami sztuki, ujawnia się talent i kunszt wykonujących je twórczyń ludowych.

Opracowano na podstawie A. i H. Świątkowskich, Łowicka sztuka ludowa, Warszawa 1996 r.

Od 2011 roku doroczne nagrody Gwiozda Łowicko otrzymali: