Aleję Gwiozd Łowickich tworzą wmurowane w chodnik tablice ze szkła hartowanego z wycinanką łowicką zw. „gwiozdą”. W taki sposób w Łowiczu honoruje się twórców ludowych propagujących sztukę ludową i pielęgnujących regionalne dziedzictwo kulturowe oraz osoby zaangażowane w upowszechnianie i ochronę dóbr kultury ludowej.

W tym roku w kategorii twórczość ludowa, „gwiozdy” otrzymają:

Stanisława Kowalewska z Nowego Holeszowa (gm. Hanna, pow. włodawski, woj. lubelskie) zajmuje się głównie tkactwem, jak i krawiectwem ludowym. Jest trzykrotną stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (także tegoroczną) oraz laureatką Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” z 2013 r. Jej domeną jest perebor – ornament tkacki, który występował w północno-wschodniej części Polski. Na terenie Lubelszczyzny pokrywał się z zasięgiem stroju nadbużańskiego i włodawskiego.

Był elementem zdobiącym m.in. koszule, spódnice, zapaski i zawojki na głowę. Już przed II wojną światową perebory były rzadko wykonywane. Umiejętność ich tkania przetrwała dzięki nielicznym tkaczkom, które zaczęły wykonywać prace na konkursy muzealne m.in. dzięki Stanisławie Kowalewskiej. Perebory nauczyła ją tkać matka chrzestna – tkaczka Stanisława Baj. Pani Stanisława tka od czternastego roku życia (od 1958 r.). Od lat jest ekspertem w dziedzinie tkactwa w Nadbużańskim Uniwersytecie Ludowym w Husince.

Tkaczki tam zgromadzone doprowadziły do wpisania „Pereborów – nadbużańskich tradycji tkackich” na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Pani Stanisława chętnie dzieli się swoimi umiejętnościami i wiedzą. Współpracuje z wieloma instytucjami kultury, bierze udział w konkursach. Jest aktywną twórczynią, a swoją pracą przyczynia się do zachowania i kontynuacji elementów kultury nadbużańskich terenów, m.in. poprzez pokazy i warsztaty. Prowadzi własną pracownię tkacką w Nowym Holeszowie, która znajduje się na „Szlaku tkackim Południowego Podlasia i Polesia – perebor”. Odtwarza i upowszechnia tradycyjne wzory, ale również tworzy własne wzornictwo w oparciu o perebory.

Barbara Frątczak – rodowita Księżanka pochodząca ze wsi Popów, propagatorka i instruktorka gwary łowickiej, twórczyni ludowa. Członkini Zespołu Śpiewaczego Ksinzoki, który odtwarza obrzędy łowickie posługując się gwarą. Współtworzyła publikacje Muzeum w Łowiczu, „Gwara Księżaków – język ojczysty. Dziedzictwo regionu łowickiego”, Łowickiego Ośrodka Kultury „Dialekt Księstwa Łowickiego – wersja dla każdego, cz.1-3” a także Urzędu Miasta Łowicz – fiszki „Z gwarą za pan brat” ze słowami gwarowymi. Korygowała teksty piosenek dla zespołów łowickich oraz dla ś.p. Biskupa Józefa Zawitkowskiego.

Brała udział w nagraniach płyt zespołu Ksinzoki, prowadziła liczne warsztaty gwarowe dla uczniów szkół w Łowiczu i w innych miastach. Występowała w wielu programach telewizyjnych, m.in. „Duże dzieci”, „Talent za talent”, „Ziarno”. Prowadziła gwarą imprezy plenerowe w skansenie w Maurzycach. Promowała gwarę i kulturę łowicką na targach turystycznych, festiwalach i kiermaszach w Polsce i na świecie.

Jako twórczyni ludowa zajmuje się plastyką obrzędową – maluje pisanki i bombki choinkowe z motywami łowickimi, scenkami rodzajowymi takimi jak „śmigus-dyngus”, chodzenie z kogutkiem, ubieranie choinki. Jej prace rozjechały się po całym świecie, poza Europą trafiły m.in. do USA, Australii, Japonii, RPA.

Za upowszechnianie i ochronę dóbr kultury ludowej „gwiozdę” otrzymają:

Amatorski Zespół Regionalny im Wł. St. Reymonta powstał w 1932 roku, jako hołd mieszkańców Lipiec dla Wł. St. Reymonta – autora powieści „Chłopi” nagrodzonej Nagrodą Nobla. Pisarz akcję powieści umiejscowił w Lipcach, czyniąc je symboliczną stolicą chłopskiej epopei. Początkowo Zespół przyjął nazwę ,,Wesele Boryny”, od tytułu pierwszego programu artystycznego, którego premiera odbyła się 24 września 1933 roku. Spektakl obejrzało wówczas ponad 3 tysiące widzów. W 1935 roku (w 10. rocznicę śmierci Reymonta) Zespół wystawił ,,Wesele Boryny” w Domu Sejmikowym w Skierniewicach.

Koncert ten na żywo transmitowała Rozgłośnia Polskiego Radia dla słuchaczy w kraju i dla Polonii. W ciągu swej działalności Zespół prezentował widowiska ponad 600 razy na scenach krajowych i zagranicznych. Śpiewało i tańczyło w nim ponad 400 osób - w tym przeważnie wielopokoleniowe rodziny z Lipiec i okolicznych wsi. W swoim repertuarze Zespół posiada dwa programy artystyczne oparte na motywach powieści „Chłopi” – najbardziej znany „Wesele Boryny” oraz „Pierzawkę”, a także wiązankę pieśni i tańców pt. „Suita łowicka”, program obrzędowy pt. „Wianki” oraz program ludowy regionu krakowskiego.

Zespół otrzymał wiele nagród, najważniejsze z nich to Nagroda Oskara Kolberga - 1997 rok, oraz Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – 2023 rok. Zespół jest obecnie jednym z najstarszych amatorskich zespołów ludowych działających w Polsce. W 2022 roku obchodził jubileusz 90-lecia działalności artystycznej. Kierownikiem Zespołu jest - Teresa Pszczółka, Kierownikiem kapeli - Jerzy Drzewiecki. Dziś zespół zaprezentuje fragment programu pt. „Wesele Boryny” oraz wiązankę pieśni i tańców łowickich.

Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Boczki Chełmońskie” powstał w październiku 1974 r. we wsi Boczki koło Łowicza, z inicjatywy Powiatowej Komendy Ochotniczej Straży Pożarnej w Łowiczu. Do 1980 r. Zespół funkcjonował pod nazwą Zespół Pieśni i Tańca „Strażak”, a w latach 1980-1981 pod nazwą Zespół Pieśni i Tańca „Boczki Chełmońskie” przy POM w Łowiczu. Od 1981 r. grupa działa pod nazwą Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Boczki Chełmońskie”.

Od tego czasu Zespołem opiekuje się Gminny Ośrodek Kultury w Kocierzewie Płd., który w 2006 r. przekształcił się w Gminną Bibliotekę Publiczną w Kocierzewie Płd. Zespół wyłonił się z grupy młodzieży z gminy Kocierzew Płd. przygotowującej dożynki gminne w 1973 i 1974 r. skupionej wokół ochotniczego ruchu strażackiego, koła gospodyń wiejskich i młodzieży grającej w piłkę nożną. Założycielem, twórcą i pierwszym kierownikiem zespołu był Stanisław Madanowski, a kierownikiem muzycznym i artystycznym – Marian Moskwa.

Przez pięćdziesiąt lat w działalność Zespołu zaangażowanych było wielu muzyków i choreografów. Dziś Zespół skupia wokół siebie młodzież z gminy Kocierzew Płd. i gmin ościennych. Członkowie Zespołu występują w autentycznych strojach prezentujących tzw. modę łowicką i modę kocierzewską. Zespół w swoim repertuarze ma programy artystyczne i obrzędy ludowe pielęgnujące zwyczaje i obrzędy Łowickiego. Może poszczycić się licznymi nagrodami zdobywanymi w konkursach i na festiwalach folklorystycznych, regionalnych i ogólnopolskich. W 2014 r. Zespół otrzymał Nagrodę im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. Działalność Zespołu została udokumentowana na licznych nagraniach filmowych, w audycjach radiowych i telewizyjnych.

Dalsza część uroczystości odbędzie się w muszli koncertowej w Parku Błonie. O godz. 17:00 odbędzie się preorientacja laureatów oraz koncert Regionalnego Zespołu Ludowego Boczki Chełmońskie. Prowadzenie wydarzenia: Anna Staniszewska i Eligiusz Pietrucha. Dodatkowo przygotowana zostanie wystawa plenerowa, degustacja produktów regionalnych oraz sprzedaż wydawnictw folklorystycznych.

„Gwiozdo Łowicko” to nagroda przyznawana od 2011 r. Jej celem jest honorowanie twórców ludowych za ich wyjątkową działalność, propagowanie sztuki oraz pielęgnowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego. Swoje „gwiozdy” mają: Julian i Wanda Brzozowscy, Janusz Kaźmierczak, Bronisława Skwarna, Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego, Marianna Sołtyszewska, rodzina Konopczyńskich, Helena Miazek, Ludowy Zespół Artystyczny PROMNI im. Zofii Solarzowej, Adam Głuszek, Anna i Henryk Świątkowscy, Maria Stachnal, Marian Moskwa, Apolonia Nowak z Kadzidła, Stanisław Madanowski, Henryka Lus, bp. Józef Zawitkowski, Jadwiga Solińska z Wąsosza Grajewskiego, Zofia Czubik, Genowefa Miazek, Zespół Pieśni i Tańca Politechniki Warszawskiej, Danuta Kasprzak z Garek, Edward Bednarek, Janina Kuczek, Józef Kossowski, Czesława Kaczyńska, Zofia Mycka, Danuta Wojda, Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny, rodzina Krajewskich z Zawidza Kościelnego oraz Stanisław Wielec, Jan Puk z Trześni, Daniela Teresa Nawrocka, Stanisław Łacheta, Eligiusz Pietrucha, Józef Koszarek-Benkowy z Bukowiny Tatrzańskiej, Czesława Marchewka z Kadzidła, Helena Mucha z córkami Anną Staniszewską i Teresą Kocus, Stanisław Wróbel, Joanna Bolimowska, Eugeniusz Strycharski, Czesław Kocemba, Zbigniew Stań, Leokadia Łacheta, Jan Szymański, Andrzej Kozłowski i Dziecięco-Młodzieżowy Zespół Ludowy „KODERKI”.