Z tej okazji warto poznać biogram tego wielkiego Łowiczanina, ukazujący jego życie i działalność. Opracowany został on przez Marka Wojtylaka, kierownika Archiwum Państwowego w Warszawie, oddział w Łowiczu.

Zdjęcie do tekstu pochodzi ze zbiorów Muzeum w Łowiczu. (F. Eichhorn, ok. 1880, Muzeum w Łowiczu, AR - 3783 - MŁ, ŁOW-D164).

Ferdynand Wilhelm Eichhorn był najdłużej działającym w XIX wieku na obszarze powiatu łowickiego architektem. Urodził się w Kaliszu 7 I 1837 roku w rodzinie ewangelików: Gottlieba, majstra mularskiego, i Krystianny z domu Schennan. W latach 1846-1854 uczęszczał do Wyższej Szkoły Realnej w Kaliszu. Należał do wyróżniających się uczniów, czego dowodem było umieszczenie jego nazwiska w „Złotej Księdze” szkoły, tuż obok starszych o rok Adama Asnyka i Stefana Gillera.

Po ukończeniu szóstej klasy wstąpił na Wydział Architektury Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, który ukończył w 1859 roku, otrzymując po obronie pracy dyplomowej w kwietniu 1861 roku tytuł budowniczego I klasy. Tematem przedłożonej radzie szkoły pracy był „projekt budowy szpitala w wielkim mieście z wygodnym pomieszczeniem 100 chorych”.

W lipcu 1861 roku KRSW wyraziła zgodę na podjęcie przez Eichhorna dwuletniej aplikacji w pracowni radcy budowniczego Adolfa Leowe. Przychylając się do podania w tej sprawie, postawiono mu warunek złożenia w ciągu trzech miesięcy świadectwa konfirmacji od pastora, potwierdzającego wyznanie ewangelickie. Prawdopodobnie brak tego dokumentu stał się przyczyną zwłoki w rozpoczęciu praktyki budowlanej. Dopiero bowiem w sierpniu 1862 roku, po złożeniu deklaracji i uprawomocnieniu się decyzji, mógł zacząć praktykę zawodową, ale już przydzieloną z urzędu.

Wyznaczono go do prowadzenia budowy kościoła parafialnego we wsi Krakopol, w powiecie kalwaryjskim guberni augustowskiej (dziś Krokialaukis na Litwie). Po odebraniu stosownej instrukcji, co do zakresu prac, Eichhorn miał przedłożyć po przyjeździe raport z prowadzonego dozoru technicznego. Pobyt na Litwie trwał jednak dość krótko, bo już we wrześniu 1862 roku, zgodzono się na jego pisemną prośbę o zwolnienie z obowiązków dozoru przy tej budowie, z powodu „słabości zdrowia”.

Tym samym mógł rozpocząć już bez przeszkód aplikację konduktorską u architekta Leowe, która otwierała przed nim szansę na przystąpienie do egzaminu ustnego na II klasę. Według świadectwa wydanego przez radcę A. Leowe, w trakcie aplikacji Eichhorn uczestniczył przy budowie nowego domu przy ul. Dzielnej w Warszawie „i innych pomniejszych fabrykach, (...) pracował z pilnością i gorliwością w służbie oraz odznaczał się sprawowaniem moralnym (...)”. Na końcu świadectwa umieszczono adnotację, iż wykonał on zadany projekt architektoniczny kościoła katolickiego na 1000 osób.

Polecenie objęcia służby w powiecie łowickim otrzymał Eichhorn rozporządzeniem KRSW z 18 IX 1865 roku z jednoczesnym ostrzeżeniem, by przed upływem 6 miesięcy złożył egzamin na budowniczego klasy drugiej. Warunek ten został spełniony przez niego 26 III 1866 r. Należy dodać, iż do 8 VIII 1866 roku pełnił tylko obowiązki budowniczego powiatu łowickiego, a od 1 I 1867 roku sprawował również nadzór nad powiatem sochaczewskim. Przez rok, od grudnia 1885 roku pełnił funkcję architekta powiatu błońskiego i skierniewickiego.

Na świadectwie wydanym przez Radę Ogólną Budowniczą znalazła się opinia architekta Wojciecha Bobińskiego, iż egzaminowany „po wypracowaniu zadanego projektu budowli oraz anszlagu (projektu - przyp. MW) do niego należącego, a następnie po złożeniu ustnego egzaminu, okazał się usposobionym na Budowniczego Klasy Drugiej w stopniu dobrym”.

Objęcie przez Eichhorna posady rządowej architekta, a jednocześnie inżyniera powiatowego zbiegło się z początkiem rodzinnej stabilizacji. W styczniu 1865 roku pojął on za żonę Marcelę Smolińską. Małżeństwo to okazało się ze wszech miar udane. Oboje małżonkowie aktywnie uczestniczyli w życiu społecznym miasta. Przez pewien czas w mieszkaniu Eichhornów na Glinkach mieściła się biblioteka prywatna dla mieszkańców miasta. Uzdolniona muzycznie Marcela Eichhorn, występowała na towarzyskich koncertach i udzielała się w amatorskim ruchu teatralnym, natomiast jej mąż działał aktywnie w założonej w Łowiczu w 1879 roku Ochotniczej Straży Ogniowej.

Przeszedł w niej zresztą wszystkie stopnie: od szeregowego strażaka w V oddziale, drużynowego i dowódcy w III, aż po funkcję kasjera i prezesa Rady. Z okazji ośmioletniej służby, koledzy strażacy uhonorowali go pamiątkowym dyplomem ze swoimi podpisami. Znalazł się na nim rymowany wiersz autorstwa W. Tarczyńskiego, sławiący jego przymioty charakteru oraz oddanie i poświęcenie w służbie strażackiej.

Ferdynand Eichhorn zmarł w Łowiczu 6 XII 1895 roku i został pochowany na cmentarzu ewangelickim przy ul. Bocznej. Z małżeństwa z Marcelą ze Smolińskich, zmarłą 23 VII 1908 roku w wieku 64 lat, miał czwórkę dzieci – dwie córki: Marię Walerię (1870), która wyszła za mąż za lekarza płk Bronisława Behrensa ze Skierniewic i Anielę (1872), żonę Józefa Kosteckiego, aptekarza z Łosic w guberni siedleckiej oraz dwójkę synów: Antoniego (1876) i Franciszka (1878-1964). Obaj synowie byli absolwentami Łowickiej Szkoły Realnej, obaj również obrali jako dalszy kierunek nauki studia politechniczne. Swe losy związali z Warszawą. Antoni był jednym z pierwszych w Polsce inspektorów pracy, zatrudnionym w Ministerstwie Opieki Społecznej. Z kolei młodszy Franciszek zdobył uznanie jako budowniczy szkół, zatrudniony w charakterze radcy w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

W Łowiczu pozostawił po sobie Eichhorn kilka obiektów - był twórcą ok. 1871 roku projektu bożnicy żydowskiej przy ul. Zduńskiej, której oryginalna budowla w stylu mauretańskim została spalona, a następnie rozebrana w latach II wojny światowej przez niemieckich okupantów. Oddanie do użytku bożnicy odkładało się z powodu kłopotów finansowych gminy żydowskiej, oficjalne jej otwarcie nastąpiło w 1897 roku z okazji 100-lecia osiedlenia się Żydów w Łowiczu.

Jego dziełem było ambulatorium miejskie w Sochaczewie, pobudowane w 1893 roku ze składek społecznych. Na cmentarzu katedralnym powstała też według jego projektu w 1883 roku kaplica grobowa w stylu neogotyckim płk Józefa Korab-Laskowskiego, dowódcy stacjonującej w mieście 8. brygady artyleryjskiej.

Ta ostatnia zachowała się do dziś, podobnie jak domek dozorcy na cmentarzu prawosławnym oraz przeznaczony na własną siedzibę mieszkalną w 1872 roku dom na Glinkach, który został uratowany przed wyburzeniem w latach 70. XX wieku dzięki zdecydowanej postawie społecznego komitetu mieszkańców miasta. W tym miejscu należy wspomnieć, iż dom Eichhorna został sprzedany w 1898 roku Bolesławowi Kalinowskiemu, stąd w obiegu publicznym funkcjonuje jego nazwa „dworek Kalinowskich”.

Obszerny materiał ilustrujący pracę Eichhorna jako architekta inżyniera powiatowego zawiera dokumentacja Wydziału Budowlanego Rządu Gubernialnego Warszawskiego. Z akt Referatu XVII, obejmujących lata 1867-1885, zachowały się jego raporty dotyczące budowy lub remontu domów prywatnych oraz gmachów publicznych (ratusza, siedziby naczelnika powiatu i zarządu żandarmerii, poczty, szpitala św. Tadeusza), łowickich kościołów (Św. Ducha i pijarów), klasztoru sióstr bernardynek, domów miejskich zajętych przez wojsko, odnowienia cmentarza prawosławnego przy ul. Listopadowej, jak również budowy oraz remontu mostów, przepustów, kanałów i dróg w mieście i powiecie.

Podobny charakter ma w zasobie łowickiego archiwum szczątkowa korespondencja architekta kierowana do naczelnika powiatu w sprawach budowy oraz remontu domów prywatnych i kościołów, naprawy dróg, mostów i studni oraz raporty o stanie dróg powiatowych, bruków w mieście i oświetlenia itp. Nie ma w niej niestety rysunków Eichhorna. Odnajdziemy je natomiast w dokumentacji Wydziału Budowlanego Rządu Gubernialnego Warszawskiego, które rejestruje niepublikowany, dwutomowy katalog rysunków architektonicznych. Są tam zamieszczone zarówno jego plany, jak i projekty techniczne budowli (z kosztorysami w przypadku obiektów użyteczności publicznej), przesyłane architektowi gubernialnemu do zatwierdzenia lub będące załącznikami do raportów i spraw zawartych w korespondencji urzędowej.

Z obiektów rządowych są przechowywane w aktach RGW rysunki Eichhorna: rzutu piwnic poczty w Łowiczu z oznaczonymi kierunkami drenów i umiejscowienia studzienek odprowadzających wodę, mające związek z planowanymi robotami drenarskimi w celu osuszenia całego budynku w 1876 roku Do projektu załączony jest plan sytuacyjny z oznaczeniami ulic, linii kolejowej Warszawsko-Bydgoskiej, zabudowań pocztowych i dawnego folwarku, rzeźni, rzeki Bzury i budki strażniczej. Na odwrocie planu znajduje się adnotacja o zatwierdzeniu projektu 4 XI 1876 roku.

Był również twórcą pawilonu letniego Instytutu św. Leonarda przy budynku parafialnym kolegiaty z 1885 roku i laboratorium wojskowego z 1886 roku (z elewacją, rzutami i przekrojem poprzecznym) dla 32 Kremienczudzkiego Pułku Piechoty. Z budowli prywatnych są tam tylko dwa: jeden to projekt z 1878 r. parterowego domu z oficyną na posesji nr 170 przy ul. Mostowej, drugi zaś projekt murowanej oficyny pod nr 229 Henryka Prochnau przy ul. Zduńskiej, zatwierdzony przez władze budowlane 23 VIII 1883 roku. Przy obu projektach architektonicznych widnieją plany sytuacyjne z oznaczeniami zabudowy oraz przyległą siecią ulic i placów.

Reszta rysunków Eichhorna w aktach Wydziału Budowlanego RGW dotyczy budowy studni artezyjskich na Starym i Nowym Rynku (profile otworów wiertniczych) oraz spraw kanalizacyjnych, związanych z budową lub modernizacją kanałów odprowadzających wodę deszczową do Bzury i z ul. Wygon do rzeki Zielkówki. Pierwsze z nich stanowią załączniki do raportów Eichhorna o przebiegu robót wiertniczych, pozostałe natomiast są opatrzone planami sytuacyjnymi fragmentów miasta oraz kosztorysami robót na przekopanie kanału i pogłębienie koryta rzeki.

W aktach powyższych napotkamy jeszcze drobne rysunki Eichhorna z widokami latarni ulicznych z 1872 roku, rzutami komina, elewacji i przekrojami okien domu dozorcy na cmentarzu prawosławnym (1874 roku) oraz projektami przebudowy mostów na drogach z Łowicza do Łęczycy i do Rawy, oba z 1890 roku. Jedynymi planami wielkoskalowymi w aktach RGW są niewielkie, tuszowe mapy na kalce z 1886 i 1893 roku, które obejmują obszar pomiędzy Łowiczem a Łyszkowicami z zaznaczeniem kanału odprowadzającego ścieki z cukrowni w Łyszkowicach do Zielkówki. Pierwsza z nich została załączona do raportu naczelnika powiatu z 30 VII 1898 roku w sprawie osuszenia łąki Kostka, systematycznie zatapianej przez ścieki z cukrowni.

Na pojedyncze plany Eichhorna natkniemy się również w zbiorach dokumentów do sądowych ksiąg i akt hipotecznych, które stanowią najczęściej załączniki do regulacji własnościowych nieruchomości miejskich w Łowiczu. Są to plany sytuacyjne: z 1883 roku, pokazujący położenie nieruchomości przy ul. Podrzecznej 81 i 82, będącej w posiadaniu Stanisława Szachowskiego i Eliasza Ehrlicha oraz z 1886 roku podwórka na posesji przy ul. Zduńskiej przy numerze policyjnym 19, pokazujący na podział jego własności między Sztyftami, a Sierżantowiczami.