„Nad Niemnem” to najbardziej znana powieść Elizy Orzeszkowej. Powstawała w latach 1886–1887, w formie książki ukazała się w 1888 r. Ze względu na barwne opisy, wyrazistych bohaterów i odwołania historyczne dzieło porównywano do „Pana Tadeusza” A. Mickiewicza. Żadna inna książka pisarki nie została tak entuzjastycznie przyjęta przez recenzentów.

Chwalono m.in. sprawne połączenie dydaktyzmu z walorami artystycznymi i przemyślaną kompozycję całości. „Nad Niemnem” cieszyło się popularnością i uznaniem kolejnych pokoleń czytelników. W Drugiej Rzeczypospolitej powieścią zainteresowało się kino.

Ekranizację książki ukończono w 1939 roku, ale obraz zaginął w czasie II wojny światowej. Kolejny film nakręcono w połowie lat 80. XX wieku. „Nad Niemnem” to jeden z najważniejszych utworów literatury polskiej podejmujący tematykę Powstania Styczniowego, którego 160–lecie obchodzone jest w 2023 r.

Tekst ten, uznawany za najważniejsze dokonanie  pisarki, to pełen czułości portret Polaków, dźwigających  jeszcze w pamięci historię Powstania Styczniowego i jednocześnie pytających o  perspektywy na lepsze jutro. Pieczołowicie oddane piękno nadniemeńskiego pejzażu, etos bohaterskiego poświęcenia powstańców i pracy stanowią powrót do źródeł polskości.

Inscenizację nawiązującą do treści „Nad Niemnem” przygotowali uczniowie Pijarskich Szkół Królowej Pokoju w Łowiczu pod kierunkiem p. Beaty Jeziorowskiej i p. Natalii Kędziory, we współpracy uczniami Szkoły Podstawowej nr 7 im. Jana Pawła II z Oddziałami Integracyjnymi w Łowiczu pod kierunkiem p. Aleksandry Kłosińskiej oraz p. Ewy Stępniewskiej.

Autorkom scenicznego spotkania - p. B. Jeziorowskiej i p. N. Kędziorze - zależało na krytycznym, a jednocześnie odświeżającym spojrzeniu na tę dziewiętnastowieczną powieść. Scenariusz  jest  oparty na dyskusji nad światem idei zawartym w „Nad Niemnem", w której argumentami są wybrane sceny z powieści. Wyłoniono tu te problemy, które dziś absorbują współczesnego Polaka: emigracja zarobkowa, rola kobiety, perspektywy dla młodego pokolenia.

W ten sposób powieść Orzeszkowej zostaje uwolniona z szufladki anachronicznego tekstu o zamierzchłej przeszłości, a staje się zaproszeniem do refleksji o dzisiejszych wyborach. Przypomną to zgromadzonej publiczności również piosenki przygotowane przez scholę pod kierunkiem p. N. Kędziory. Współczesny repertuar okazuje się zaskakująco bliskim kontekstem dla kwestii podnoszonych w powieści.

Zamkowy ogród zmieści w sobie dwa światy: pełne energii wesele w chacie Bohatyrowiczów i elegancki  salon Emilii Korczyńskiej. W role uczestników wesela wcielą się uczniowie Szkoły Podstawowej nr 7 im. Jana Pawła II z Oddziałami Integracyjnymi w Łowiczu pod kierunkiem p. E. Stępniewskiej oraz p. A. Kłosińskiej. Świat szlacheckiego dworku będzie reprezentować młodzież z Pijarskiego Liceum Ogólnokształcącego Królowej Pokoju w Łowiczu. Publiczność, zaproszona jednocześnie w oba miejsca, zostanie postawiona przed wyborem, który dotyczył bohaterów powieści Orzeszkowej.

Wydarzenie organizowane jest dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu „Promocja czytelnictwa” na zadanie „Wokół „Nad Niemnem” – działania biblioteki miejskiej w Łowiczu popularyzujące literaturę pozytywizmu”.

Liczba miejsc ograniczona, obowiązują bezpłatne wejściówki – do odbioru w siedzibie biblioteki, w wypożyczalni dla dorosłych, Al. Sienkiewicza 62, od 28 sierpnia 2023 r. w godzinach otwarcia biblioteki.