Głównym powodem wybuchu powstania, ogłoszonego manifestem 22 stycznia 1863 r. wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rząd Narodowy, był narastający rosyjski terror wobec polskiego biernego oporu. Powstanie wybuchło w Królestwie Polskim, a 1 lutego 1863 r. w byłym Wielkim Księstwie Litewskim i trwało do wiosny 1864 r. Zasięgiem swoim objęło tylko zabór rosyjski: Królestwo Polskie oraz ziemie zabrane – Litwę, Białoruś i część Ukrainy.

Pamiętając o tym wydarzeniu burmistrz Łowicza Krzysztof Jan Kaliński i zastępca burmistrza Bogusław Bończak, złożyli symboliczne znicze pamięci, przed pomnikiem Powstańców 1863 r. znajdującym się na Nowym Rynku.

O rocznicy wybuchu powstania pamiętają także członkowie łowickiego Klubu Gazety Polskiej, którzy spotkają się dzisiaj przed pomnikiem na Apelu o godz. 18.30. W spotkaniu może wziąć udział każdy, kto tylko wyraża chęć oddania hołdu poległym powstańcom. Organizatorzy proszą uczestników Apelu o przyniesienie ze sobą zniczy.

Powstanie Styczniowe
Walka z zaborcą miała charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew i potyczek. Jedna z nich rozegrała się niedaleko Łowicza, na terenie Puszczy Nieborowskiej. Dokładnie 7 lutego 1863 r. oddział powstańczy pod dowództwem Władysława Stroynowskiego stoczył z wojskami rosyjskimi, bohaterską, nierówna walkę.

Mimo początkowych sukcesów zakończyło się klęską powstańców, z których kilkadziesiąt tysięcy zostało zabitych w walkach, blisko 1 tys. straconych, ok. 38 tys. skazanych na katorgę lub zesłanych na Syberię, a ok. 10 tys. wyemigrowało. Po upadku powstania Kraj i Litwa pogrążyły się w żałobie narodowej.

W roku 1867 zniesiono autonomię Królestwa Polskiego, jego nazwę i budżet, w 1869 zlikwidowano Szkołę Główną Warszawską, w latach 1869–1870 setkom miast wspierających powstanie odebrano prawa miejskie doprowadzając je tym samym do upadku. Los taki spotkały na ziemi łowickiej Bolimów, Sobotę, Bielawy i Kiernozię.

W roku 1874 zniesiono urząd namiestnika, w 1886 zlikwidowano Bank Polski. Skasowano klasztory katolickie w Królestwie, skonfiskowano ok. 1600 majątków ziemskich i rozpoczęto intensywną rusyfikację ziem polskich. Po stłumieniu powstania znaczna część społeczeństwa Królestwa i Litwy uznała dalszą walkę zbrojną z zaborcą rosyjskim za bezcelową i zwróciła się ku pracy organicznej.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Powstanie_styczniowe

Pomniki Powstańców na Nowym Rynku i ulicy Powstańców 1863 w Łowiczu
W Łowiczu znajdują się dwa pomniki poświęcone Powstańcom Styczniowym. Pierwszy, na Nowym Rynku, a wystawiony został w 1933 r. staraniem Komitetu Wykonawczego obchodu 70 rocznicy Powstania Styczniowego. Upamiętnia dwóch powstańców straconych w 1863 roku przez Rosjan: Wincentego Bunszusa i Adolfa Szoppego, biorących udział w walkach stoczonych, 7 lutego 1863 r., na terenie Puszczy Bolimowskiej.

Stoi w miejscu kaźni Adolfa Szoppego (Wincent Bunszus został rozstrzelany na łąkach Kostka – obecnie ul. Powstańców 1863 roku.) Niegdyś w tym miejscu stała szubienica. Forma pomnika to głaz narzutowy umieszczony na murowanej platformie. Na głazie umieszczono tablice z tekstem: „Miejsce stracenia powstańców 1863. Ku uczczeniu pamięci straconych z rąk zbirów moskiewskich kamień ten w 70 – ta rocznicę powstania kładzie: Społeczeństwo łowickie 1933”.

Drugi pomnik powstańców stoi przy ul. Powstańców 1863 r. w bezpośrednim sąsiedztwie skrzyżowania z ul. Gen. W Sikorskiego. Pierwotnie w tym miejscu stał wystawiony w 1917 r. drewniany krzyż znaczący mogiłę straconych powstańców. Jak wspomina w „Wiadomościach Historycznych” Władysław Tarczyński, naoczny świadek tego wydarzenia, grupa konnych żołnierzy dotąd jeździła końmi po mogile, aż całkowicie zostanie zatarte miejsce ich pochowku. Mieszkańcy Łowicza jednak doskonale pamiętali o grobie powstańców.

Jeszcze tego samego dnia jedna z dziewcząt zaniosła w to miejsce naręcze kwiatów, za co została aresztowana i zmuszona pod strażą sprzątać łowickie ulice. Inny mieszkaniec za postawienie na mogile na szybko sporządzonego krzyża został okrutnie pobity.

Przed 1914 r., kiedy przeprowadzano drogę publiczną od traktu bitego łowicko-łódzkiego do stacji drogi żelaznej łowicko-kaliskiej, przy kopaniu rowów znaleziono dwie zbite skrzynie z niestrawionymi jeszcze kośćmi: były to zwłoki wyżej wspomnianych skazańców, więc potajemnie wyjęto je i złożono na cmentarzu Emaus w grobie innego zabitego powstańca pod Bolimowem, Karola Mejora.

Na miejscu dawnej mogiły wystawiono staraniem żołnierzy 10 Pułku Piechoty pomnik, który w czasie II wojny Światowej, dokładnie w 1939 r., został zburzony przez hitlerowców. Ocalał tylko krzyż ozdobiony wieńcem z metalowych liści dębu, wieńczący jego konstrukcję.

Po wojnie pomnik został odbudowany i do dziś stoi przy ulicy wspomnianej ulicy. Na pomniku znajduje się tablica z napisem „Ku uczczeniu Pamięci straconych w tym miejscu powstańców Wincentego Bunszusa i Adolfa Szoppego”. Tablicę umieszczono w 1963 roku.